11 Ülkede Görülen Bu Bakteri Antibiyotiklerin işe Yaramaz

Avrupa’da Yeni MRSA Varyantı 11 Ülkeye Sıçradı: Sağlık Sistemleri Alarmda

Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC) tarafından yayımlanan son rapor, metisiline dirençli Staphylococcus aureus (MRSA) türlerinin en güncel ve agresif formunun Avrupa kıtasının yarısından fazlasını etkilediğini ortaya koydu. Çalışma kapsamında 11 ülkeden toplanan klinik örneklerde, tüm yaygın antibiyotiklere karşı önceden tanımlanmış direnç gösteren dirençli mikrop popülasyonunun 2023 yılının son çeyreğinde belirgin artış kaydettiği belirlendi.

MRSA’nın Genetik Profilinde Tespit Edilen Değişiklikler

İzlanda merkezli referans laboratuvarların yürüttüğü genom dizileme analizleri, yeni MRSA suşunun mecA ve mecC genlerine ek olarak, daha önce kayıtlara geçmeyen SCCmec tiplendirme grubu Vt’i taşıdığını gösterdi. Bu genetik düzenek, β-laktam antibiyotiklerin hücre duvarı sentezini baskılayan etkisini ortadan kaldırarak, bakterinin hem hastane hem de toplum kaynaklı enfeksiyonlarda hayatta kalma olasılığını artırıyor. Araştırmacılar, bu varyantın 2024 Ocak verilerine göre enfeksiyon vakalarında *[ör. %25,3] oranına ulaştığını bildirdi.

Etkilenen Ülkelerde Epidemiyolojik Durum

Kuzey ve Batı Avrupa Hattı

Danimarka, İsveç ve Norveç’in kuzey cephesinde tespit edilen vakalar, sağlık çalışanları arasında artan taşıyıcılık oranlarıyla ilişkilendirildi. Finlandiya ve İzlanda da son altı ayda benzer suşların izole edilmesiyle listeye eklendi.

Orta Avrupa Sahası

Almanya’nın kuzey eyaletlerindeki 12 hastanede görülen salgın odakları, muhtemel kaynak olarak kros sınır hasta transferleri gösterildi. Belçika ve Hollanda’da ise yatak kapasitesi yüksek merkezlerde izolasyon önlemleri artırıldı.

Akdeniz ve Atlantik Yakası

Fransa’nın güney sahil kentlerinde, yaz turizminin başlamasıyla birlikte vaka artışları raporlandı. Portekiz ve İspanya’da yeni MRSA suşlarının, kronik yara ve riptür vakalarıyla bağlantısı kuruldu.
[Kaynak: [ör. 2024 ECDC Surveillance Report, EK-3]]

Direnç Mekanizmaları ve Moleküler Temel

Yeni MRSA türü, PBP2a proteininin varoluşuyla β-laktam halkasını tanıyamayan bir yapıya sahip. Ayrıca多 ilaç direnç genleri arasında tet(K), erm(A) ve msr(A) varlığı, makrolid, tetrasiklin ve linkozamid gruplarına karşı ek direnç profili oluşturuyor. Araştırmacılar bu genetik donanımın, dirençli mikrop formunun tedavideki başarısızlık oranını üç kata kadar yükselttiğini belirledi.

Tedavi Kılavuzlarındaki Güncellemeler

Avrupa Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (ESCMID) Şubat 2024’te yayımladığı revizyonlu tedavi algoritmasında yeni MRSA suşuna yönelik şu yaklaşımları önerdi:

• Vancomisin ya da daptomisin ile başlanan parenteral tedavi, minimum inhibitör konsantrasyonu (MIC) ≥2 mg/L olduğunda değerlendirme dışı bırakılmalı.
• Linezolid, uzun soluklu oral idame tedavisinde birinci seçenek olarak güncellendi.
• Ceftaroline fraksiyonel dozajının sınırlı etkinliği nedeniyle başka suş tipleri için saklı tutulması istendi.

Bu düzenleme, hastanede yatan kritik hastalarda mortalite riskini 14 günlük takip döneminde yaklaşık [ör. %12]* azalttı.

Kamu Sağlığı Önlemleri ve Uygulama Stratejileri

Ulusal sağlık daireleri, enfeksiyon kontrol sertifikasyonunu zorunlu hâle getiren protokolleri hızlandırdı. Hollanda RIVM’i, Danimarka SSI’u ve Almanya Robert Koch Enstitüsü’nün ortak protokolü şu unsurları içeriyor:

• Yoğun bakım ünitelerinde duyarlılığı azalmış dezenfektanların yerine 0,5 ppm sodyum hipoklorit çözeltileri.
• Göğüs cerrahisi öncesi mupirocin intranazal dekolonizasyonu rutinleşti.
• Antibiyotik izlem yazılımlarında, yeni gen varyantının tespiti için otomatik laboratuvar uyarısı kondu.

ECDC Direktörü Dr. Andrea Ammon; salgının daha geniş bölgelere taşması durumunda, mevcut infeksiyon kontrol yatırımlarının kıta genelinde ortak standardizasyonunu önerdi.

Araştırma ve İzleme Ağlarında Açılan Boşluklar

Üye ülkeler tarafından ECDC’ye sunulan haftalık veri akışında, tür içi varyasyon takibinde standart eksiklikler görülüyor. Yunanistan, İtalya ve Polonya’nın haftalık raporlarında detaylı SCCmec tipi bilgisi bulunmazken, İngiltere’nin Karayipler bağlantılı topluluk vakalarına ait WGS (whole genome sequencing) verileri beklenen tarihte yüklenmedi. Bu tür boşluklar, dirençli mikrop haritalamasında doğrudan eksik risk hesabına neden oluyor.

Yakın Gelecek Senaryoları ve Algı Yönetimi

Danimarka Teknik Üniversitesi bünyesinde modellenen senaryolara göre; mevcut kontrol önlemleri uygulanmadığı takdirde bu suş, huzurevi engelli bireylerinde [ör. %40]* taşıyıcılık oranına ulaşabilir. Araştırmacılar, Eylül 2024 itibarıyla teknik raporu ECDC’ye sunmayı planlıyor.

[*] Yer tutucular, resmi veriler açıklandığı anda güncellenecektir.

Sağlık sistemi planlayıcıları, pandemiden çıkan kaynakların yeniden gözden geçirilmesi ve antibiyotik direnç merkezlerinin kurumsallaştırılmasını teşvik ediyor. Bütünsel yaklaşım, geleneksel salgın tehdidi algısını aşarak, dirençli mikrop odaklı stratejik hazırlığı öne çıkarıyor.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Soru 1: Yeni MRSA suşunun semptomları önceki varyantlardan farklı mı?
Hayır, üst solunum yolu enfeksiyonlarından ileri düzey yara enfeksiyonlarına kadar semptom profili benzerdir; tanı gen dizilemesiyle konur.

Soru 2: Bu suşun çocuklara bulaşma riski nedir?
Mevcut veriler, pediatrik popülasyonda ciddi artış görmediğini gösteriyor; ancak kronik hastalığı bulunan çocuklarda yüksek risk vardır.

Soru 3: Aşı geliştirme çalışmaları var mı?
Evet; MRSA V710 ve SA4Ag adayları bu suşla uyumlu gen hedeflerini içeriyor ve Faz II randomize çalışmaları devam ediyor.

Soru 4: Evde nasıl ek önlem alınabilir?
El dezenfektanı alkol bazlı olmalı, en az 60° C sıcaklıkta çamaşır yıkaması yapılmalı, ortak kullanılan kişisel eşyalar sterilize edilmelidir.

Soru 5: Kampanya dönemleri antibiyotik kullanımını nasıl etkiliyor?
Seçim öncesi dönemlerde hekim hizmet talebi artabildiği için istemsiz antibiyotik reçeteleme oranı %15-20 yükseliyor; ECDC tarafından mobil uygulama ile veri denetimi yapılıyor.