Yaz Mevsiminde Dondurma Sağlığı: Riskler ve Önlemler

Yaz aylarının vazgeçilmez lezzetlerinden biri olan dondurma, hem serinletici etkisi hem de tatlı keyfi nedeniyle sıkça tüketilen bir ürün. Ancak, dondurma sağlığı bakımından bazı riskler içerebilir. Türkiye’deki gıda güvenliği uzmanlarının ve sağlık otoritelerinin 2025 yılı verileri çerçevesinde hazırlanan bu yazıda, dondurmanın saklama koşulları, hijyen sorunları ve tüketim sırasında dikkat edilmesi gereken noktalar objektif biçimde ele alınacaktır.

Dondurmada Kristalleşme ve Buz Parçacıklarının Tehlikesi

Dondurmanın üzerinde görülen küçük buz kristalleri, çoğu zaman ürünün çözülüp tekrar dondurulduğuna işaret eder. Bu durum, soğuk zincirinin bozulduğunu ve ürüne bakterilerin üreyebileceği ortamın sağlandığını gösterir. Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Derneği (TGİSD) 2024 raporuna göre, özellikle Listeria monocytogenes, Salmonella spp. ve Staphylococcus aureus gibi patojenler bu tür depolama hatalarında hızlıca çoğalabiliyor. Bu bakteriler gıda zehirlenmelerine, mide bulantısı, kusma, karın ağrısı ve ishal gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor.

Soğuk zinciri neden önemlidir?

Soğuk zinciri, dondurmanın üretildiği andan tüketim anına kadar -18 °C veya daha düşük sıcaklıklarda depolanması ve taşınmasını ifade eder. Zincirin herhangi bir halkasında yaşanan ısı artışı, dondurmanın kalitesini düşürür ve mikrobiyal riskleri artırır. Buz kristallerinin büyüklüğü ve sayısı, dondurmanın defalarca eriyip donma sürecine maruz kaldığını göstererek sağlık açısından uyarıcıdır.

Tekrar Dondurulan Dondurmanın Sağlık Üzerindeki Etkileri

Dondurma uygun sıcaklıklarda saklanmadığı ve tamamen eridiği takdirde tekrar dondurulmamalıdır. Bu süreçte mikroorganizmaların kontaminasyon riski hızla yükselir. Türkiye Gıda Güvenliği Kurumu (TGSK) 2023 verilerine göre, eriyip yeniden dondurulan dondurmalarda mikrobiyal yük %50’ye kadar artış gösterebiliyor.

Tekrar dondurulan dondurmadan kaynaklanan sağlık sorunları şunlardır:

• Mikrobiyal kontaminasyon riskinin yükselmesi
• Gıda zehirlenmelerinin artması
• Lezzet ve kalite kaybı

Uzmanlar, özellikle dondurmanın erimesinin ardından tekrar dondurulmasının ciddi sağlık riskleri taşıdığını belirtiyor.

Dondurma Servisinde Kullanılan Kaşıkların Hijyeni

Dondurma satış noktalarında kullanılan kaşıkların hijyenine yeterince dikkat edilmediği durumlarda mikroorganizmalar dondurmaya bulaşabilir. Satış noktalarının denetimlerinde, açık alanlarda bırakılan kaşıkların birçok bakteri barındırdığı tespit edilmiştir.

2024 yılı İstanbul Sağlık Müdürlüğü saha denetim raporlarına göre; kaşıkların sık kullanılması, yetersiz yıkama ve uzun süre açıkta bırakılması gıda kaynaklı hastalıkların önemli nedenlerinden biridir. Bu nedenle, kaşıkların:

• Her kullanım sonrası temizlenmesi
• Dezenfekte edilmesi
• Mümkünse tek kullanımlık kaşık tercih edilmesi

önem arz ediyor.

Güvenilir Satın Alma ve Uygun Saklama Koşulları

Dondurma satın alırken ürünün son kullanma tarihine ve ambalaj bütünlüğüne dikkat edilmelidir. Ambalajı yırtılmış ya da hasar görmüş ürünler, içeride hijyen sorunu olduğuna dair işaretler taşır ve tüketilmemelidir.

Türkiye’deki perakende sektöründe yapılan 2025 yılının ilk çeyrek analizlerine göre, -18 °C sıcaklığında saklanmayan dondurmalar, kalite ve sağlık standartlarından uzaklaşıyor. Ürün tüketicilerin evine ulaştığında da:

• Buzdolabının dondurucu bölümünde saklanması
• Oda sıcaklığında uzun süre bırakılmaması
• Tüketim miktarına göre küçük paketlerin tercih edilmesi

iyi uygulamalar olarak kabul edilir.

Katkı Maddeleri ve Güneşte Bekletmenin Anlamı

Bazı dondurma ürünleri, katkı maddeleri nedeniyle tamamen erimeyebilir. Bu tür ürünlerin güneş veya yüksek sıcaklıklarda bekletildiğinde deforme olması normaldir, ancak katkı maddeleri özellikle dayanıklılığın artırılmasına yöneliktir.

Gıda Güvenliği Uzmanları, katkı maddesi içerikli dondurma ürünlerinin doğal şekilde eriyen ürünlere kıyasla sağlık açısından tartışmalı olduğunu ifade ediyor. Özellikle koruyucu ve stabilizatörler konusunda tüketicilerin bilinçlenmesi önem taşıyor. Türkiye’de 2025 yılında yapılan bir çalışmada, bazı katkı maddelerinin uzun süreli tüketimde, özellikle çocuklar ve hassas bireyler üzerinde olumsuz etkiler bıraktığına dair uyarılar yapılmıştır.

Dondurma Sağlığı İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler

Dondurma sağlığı açısından aşağıdaki kriterlere dikkat edilmelidir:

• Buz kristallerinin varlığı kontrol edilmeli; üründe büyük buz parçaları varsa tüketilmemeli.
• Dondurma tekrar dondurulmamalı.
• Satış noktalarında kullanılan kaşıkların hijyenine özen gösterilmeli.
• Ürünlerin son kullanma tarihleri ve ambalaj durumu dikkate alınmalı.
• Dondurma, uygun sıcaklıklarda saklanmalı ve kısa sürede tüketilmeli.
• Güneşte erimeden kalan katkı maddesi içeren ürünlerden uzak durulmalı.

Bu kriterler, sağlık otoritelerinin ve gıda güvenliği uzmanlarının ortak görüşüdür.

Türkiye’de Dondurma Sağlığına Yönelik Denetim ve Regülasyonlar

Türkiye’de Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı tarafından dondurma sektörüne yönelik düzenli denetimler yapılmaktadır. 2024 yılında gerçekleştirilen 1500’den fazla dondurma üretimi ve satış noktası denetiminde, %7 oranında uygunsuzluk tespit edilmiştir. Uygunsuzluklar genelde soğuk zinciri bozulması, hijyen eksikliği ve son kullanma tarihine uyulmaması alanlarında yoğunlaşmıştır.

Denetim sonuçları ve tavsiyeler, tüketici sağlığını koruma amacı taşımaktadır. Özellikle yaz aylarında artan dondurma tüketimine bağlı olarak bu tedbirler öncelik kazanmaktadır.

Dondurma Sağlığı ve Tüketici Bilinçlendirme Çalışmaları

Son yıllarda Türkiye’de, dondurma sağlığı konusunda tüketici bilincini artırmaya yönelik kampanyalar düzenlenmektedir. Medihaber ve benzeri sağlık portal sitesi 2025 verilerine göre, taze ve güvenilir dondurma tüketmenin önemi, üreticiler ve tüketicilerle buluşan çeşitli programlarda vurgulanmıştır.

Ayrıca, gıda sektörü temsilcileri; üretim, depolama ve satış süreçlerinde kalite kontrolünü sıkılaştırarak ürün güvenliğini sağlama amacındadır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Dondurma sağlığı açısından buz parçacıklı dondurma neden risklidir?
Buz parçacıkları, dondurmanın eriyip tekrar donması sonucu oluşur ve bu da mikrobiyal risk oluşturur. Soğuk zinciri kırıldığında patojen bakteriler üreyebilir.

Tekrar dondurulan dondurma tüketilebilir mi?
Tavsiye edilmez. Bu işlem mikrobiyal kontaminasyonu artırır ve sağlık sorunlarına yol açabilir.

Dondurma kaşıklarının hijyenine neden dikkat edilmeli?
Kirli ya da uzun süre açıkta kalan kaşıklar, bakterilerin ürünle temas etmesine neden olur. Bu da gıda zehirlenmelerine yol açabilir.

Dondurma hangi sıcaklıkta saklanmalı?
-18 °C veya daha düşük sıcaklıkta, uygun dondurucu ortamda muhafaza edilmelidir.

Katkı maddeli dondurmadan nasıl uzak durulur?
Ürün etiketleri kontrol edilmeli, doğal içerikli ve katkı maddesi içermeyen dondurmalar tercih edilmelidir.

Dondurma tüketiminde sağlık açısından risk oluşturabilecek unsurların farkında olunması, tüketicilerin doğru seçimler yapmasına katkı sağlar. Sağlık otoritelerinin önerileri ve saha denetimleri ışığında yaz aylarında serinlemek isteyenlerin güvenli ürünlere yönelmesi sağlık açısından öncelik taşımaktadır.

Detaylı bilgi için dondurma sağlığıyla ilgili güncel haberlere bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Sponsor
Dondurma alırken dikkatli olmak önemli! Özellikle yazın sıkça tüketilen bu lezzetli tatlı, bazen sağlığımız için risk oluşturabilir. Novakid Global ARABIC ile çocuklarınız İngilizce öğrenirken, siz de onların sağlığına dikkat edebilirsiniz. Dondurma seçimi kadar, onların geleceği için doğru eğitim de önemli. Çocuklarınıza güvenli ve eğlenceli bir İngilizce öğrenme ortamı sunarak, yaz tatillerini verimli geçirmelerini sağlayın.