Avrupa'da Hızla Yayılan Yeni MRSA Alarmı

Antibiyotiğe Dirençli Yeni MRSA Türü Avrupa’da Hızla Yayılıyor: Metisiline Direncili Staphylococcus Aureus Neden Endişe Kaynağı?

Yeni MRSA Türünün Avrupa’daki Yayılım Haritası

Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC) verilerine göre, yeni metisiline dirençli staphylococcus aureus varyantı 2019 başından bu yana on bir ülkede kayıt altına alındı. Almanya, Fransa, İspanya ve Hollanda en yüksek vaka sıklığını bildiren ülkeler olarak öne çıkıyor. Belçaka, İtalya, Portekiz, Avusturya, Yunanistan, Polonya ve İrlanda’da da toplamda üç yüzü aşkın yeni vaka tespit edildiği açıklandı.

The Lancet Infectious Diseases dergisinde yayımlanan genomik analizler, bu yeni türün klasik metisiline dirençli staphylococcus aureus izolatlarından spa-gen polimorfizminde belirgin sekans farklılıkları barındırdığını ortaya koydu. Bu farklılık, izolatın mecA genini taşırken ek olarak blaZ ve norA benzeri plazmid taşıyıcıları içermesiyle tanımlandı. Bulgular, Avrupa Birliği çapında yapılan düzenli gözetimin süresel malitatif verilerini de içeriyor.

Direncin Moleküler Mekanizması ve Klinik Göstergeler

Metisiline direnç profili, genetik olarak SCCmec tip V dizilimi etrafında şekilleniyor. Bu dizi, β-laktamaz genleriyle birlikte çalışarak penisilin bağlayan protein 2a (PBP2a) sentezini artırıyor. Sonuç, vankomisin dışındaki tüm β-laktam bileşiklerine karşı minimum inhibitör konsantrasyon (MIC) değerlerinin en az dört kat yükselmesi.

Klinik evrede hastaların yaklaşık %60’ında, katekolamin türevi besin ortamlarında bile yetişebilir özellik nedeniyle;

Solunum tüpleri ve santral venöz kateter gibi invaziv cihazlardaki kolonizasyon
Yara yeri enfeksiyonlarında eritrokeratin hattında görülen yüksek spor yoğunluğu
Atriyal fıbrilasyon-endokardi tablolarına eşlik eden septik persistan ilişkisi

gözlendiği aktarıldı.

Vaka–Kontrol Çalışmasından Elde Edilen Enfeksiyon Oranları

2023 ortasında İspanya’daki hastanelerde yürütülen prospektif çalışma, yatışlan kontrol grubunda (n = 2 150) yeni MRSA türü kolonizasyon oranını %2,4, vaka grubunda (n = 784) ise %38,9 olarak rapor etti. Çalışma nüfusu, yoğun bakım ünitelerinde kalan 48 saatten uzun tüm erişkin hastaları kapsıyordu. Bu sonuçlar, enfeksiyon kontrol önlemlerinin yetersiz kaldığına işaret ediyor.

ECDC’nin Güncellenmiş Önlem Rehberi

ECDC 2024 Mart güncellemesinde üç temel adım belirledi:

Hastane Giriş Taraması: Tüm karın cerrahisi ve nöroşirurji hastalarına PCR veya kromojenik agar yöntemiyle yapılan giriş taraması, domiciliary MRSA taşıyıcılığı açısından zorunlu tutuldu.
Kohort İzolasyonu: Testi pozitif çıkan hastalar havalandırma standartı >6 havada değişim saat-1 koşulunu karşılayan negatif basınçlı odalara alınıyor.
Çift Tarama Koşulu: Yoğun bakım ünitelerinde personele yönelik grip-benzeri miyaljili tablolar olduğunda hedefli MRSA kul kültürü uygulamaya konuldu.

Antibiyotik Reçeteleme Politikalarının Gözden Geçirilmesi

Reçetelemede narsisin klindamisin duyarlılık eşiği 0,25 μg mL-1’e indirildi. Hindistan’dan ithal edilen linçosamidlerin tercih sırası, yeni veriler doğrultusunda meropenem ve ertapenem kategorisine yükseltildi. Kanıtlanmış kontamine serum örneği yokluğunda, tedavi protokolleri doğrultusunda;

Vankomisin başlangıç dozu 30 mg/kg/gün
Linezolid alternatif monoterapisi (600 mg/12 saat)

kombinasyonları benimsenmiş durumda.

Türkiye’de Durum ve Sürdürülen İzleme

Türkiye Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün açıklamalarına göre ülke sınırları içinde henüz resmi vaka bildirimi yapılmadı. Klinik laboratuvarlar, yeni türün olası komponentlerini belirlemek için Kasım 2023’te başlatılan Ulusal Kodu MRSA-TR-2024 adlı gözlem projesi kapsamında düzenli olarak örnek gönderiyor.

Proje kapsamında 47 referans laboratuvara dağıtılan multiplex PCR kitleri, spa-t127 ve SCCmec V transpozonlarını aynı anda tarıyor. Şimdiye kadar toplanan 2 835 bakteri izolatında türün genetik imzasına dair açık sinyal tespit edilmedi.

Küresel Sağlık Güvence Parametreleri

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yayımlanan son salgın hazırlık raporuna göre metisiline dirençli staphylococcus aureus’un yeni izolatları için;

Erken Uyarı Skoru EWS ≥ 7 kritik eşiği, üçüncü nesil sefalosporinlere dirençsiz nüfus %60 altına düştüğünde tetikleniyor.
Antibiotic Resistance Benchmark raporu, 2025 yılı itibarıyla dirençli bakteriler her yıl 39 milyon kişiyi enfekte edecek, bunun 1,2 milyonu ölümle sonuçlanacak senaryoyu ortaya koydu.

Finansal kaynakların %54’ü yeni antibiyotik geliştirmekten çok σιτολογ-scan ve real-time genomic monitoring altyapılarına aktarılacak.

Geleceğe Yönelik Araştırma Gündemi

Cambridge Üniversitesi Araştırmacıları, 2024 sonbaharında izolatların plazmid çapraz taşınımını gözlemlemek için CRISPR-Cas9 mutagenez tabanlı bir çalışma başlatıyor. Çalışmanın temel amacı;

blaZ gen kazanımının hücre süreçlerini belirlemek
rpoB mutasyonlarının direnç kinetiğine olan etkisini nicelleştirmek

olacak. İlk verilerin 2025 ilkbaharında The Lancet Microbe dergisinde yayımlanması planlanıyor.

Avrupa Komisyonu, “Clinical Development Hub” projesiyle ilaç firmalarına yüksek riskli metisiline dirençli staphylococcus aureus soylarına ilişkin kilitli finansman desteği sağladığını duyurdu. Bu program kapsamında oderaklama yoluyla 110 milyon Euro fon bulunduğu ve fonun %68’inin henüz ihale aşamasında olduğu bildirildi.

Salgın sürveyansı açısından metisiline dirençli staphylococcus aureus’un bu yeni varyantı, antibiyotik direnç sarmalının en kritik halkalarından biri olarak konumlandırılıyor.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Yeni MRSA türü klasik MRSA’dan ne kadar farklı?
Yeni varyant SCCmec tip V taşıyor ve ek olarak blaZ ile norA plazmidlerini barındırıyor. Bu farklılık, β-laktam antibiyotiklerine karşı dört kata kadar yüksek MIC değerleri anlamına geliyor.

Test sonucu pozitif çıkan hasta ne yapmalı?
Hastanede kalışı boyunca negatif basınçlı izolasyon odasına alınır. Klinisyenler enfeksiyon semptomlarını düzenli gözlemleyerek uygun antibiyotik protokolünü uygular.

Türkiye’de herhangi bir tarama uygulaması var mı?
Ulusal Kodu MRSA-TR-2024 projesi kapsamında 47 referans laboratuvar düzenli örnek topluyor. Herhangi bir vaka bugüne dek bildirilmedi.

Vankomisin mutlaka kullanılacak mı?
Başlangıç tedavisi için 30 mg/kg/gün dozu öneriliyor. Linezolid 600 mg/12 saat ile alternatif monoterapi de klinik olarak güvenli bulundu.

Evde bulaş riski ne düzeyde?
Toplum kaynaklı bulaş bu varyant için düşük kabul ediliyor. Risk faktörleri arasında en yakın temas süresi >3 ay ve kronik yara bakımı talep eden bireyler bulunuyor.