Bursa'ya Uzaktan Gelen Tehlikeli Duman Alarmı

Bursa’da Orman Yangını Dumanı Alarmı: Bilimsel Veriler ve Korunma Rehberi

Bursa, 160 Kilometrelik Mesafeden Gelen Orman Yangını Dumanına Karşı Uyarıldı

Bursa kent merkezi, gece saatlerinden itibaren Sakarya, Bilecik ve Eskişehir’deki aktif orman yangınlarının oluşturduğu duman tabakası altına girdi. Meteoroloji radarlarına göre, 100 ila 160 kilometre arasındaki mesafelerden taşınan [orman yangını dumanı](https://www.medihaber.net/?s=orman yangını dumanı), kentteki görüş mesafesini 1.5 kilometreye kadar düşürdü. Kül tanecikleri, dış mekan yüzeylerinde 0,2–0,4 milimetre kalınlıkta gri bir tabaka oluşturdu.

Bursa Valiliği, hava kalitesi izleme istasyonlarının PM2,5 değerlerini 110 µg/m³, PM10 değerlerini ise 180 µg/m³ olarak kaydetmesi üzerine Sağlık Bakanlığı ile koordineli ‘’acil hava kirliliği’’ protokolünü devreye aldığını duyurdu.

Orman Yangını Dumanının İçeriğinde Ne Var?

PM2.5 ve PM10 Partikülleri

Prof. Dr. Yücel Taşdemir (Bursa Uludağ Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü), yangın dumanının üç ana bileşenini tespit etti:

İnce partikül maddeler: PM2.5 oranı, Avrupa Çevre Ajansı’nın günlük sınır değeri olan 25 µg/m³’ün dört katına ulaştı.
Gaz bileşenleri: Karbondioksit 730 ppm, azot dioksit NO₂ 95 µg/m³ olarak ölçüldü.
Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH): 357 nanogram/m³ ortalamasıyla kanserojen riski oluşturan 16 bileşik tespit edildi.

Vücuttaki Etki Mekanizması

Partiküller burnun septum deliklerinden geçerek alveollere yerleşir. Dara yüzeyine tutunan bu maddeler makrofajlar tarafından temizlenmeye çalışılır. Ancak yüksek yoğunluklu [orman yangını dumanı](https://www.medihaber.net/?s=orman yangını dumanı), alveolar epitelde iltihap yanıtını tetikleyerek sitokin salınımını artırır. Yapılan klinik deneyler, 24 saatlik maruz kalmanın solunum fonksiyon testlerinde %7’lik bir düşüşe neden olduğunu ortaya koydu.

Halk Gözlemleri

Mahalle bekçilerinin el kameralarına yansıyan kayıtlarda, 06:43’te Bursa Nilüfer ilçesinden alınan karelerde:

Asfalt yüzeylerinde 0,8 mm kül birikmesi gözlemlendi.
Otomobil ön camlarında ince toz tabakası, mikron ölçüsünde çizik paterni oluşturdu.
Periyodik aralıklarla “kül yağmuru” adı verilen ince tanecikli çökelti 18 dakika süreli tekrarlandı.

Kent Güvenlik Yönetim Sistemi (KGYS) kameraları görünürlük mesafesini ortalama 1.200 metreye düşürdüğünü raporladı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Fakültesi optik laboratuvarı, 550 nm dalga boyunda atmosferik optik derinliği 2,4 birim olarak belirledi.

Sağlık Otoritelerinden Korunma Tavsiyeleri

Solunum Yolu Koruyucu Önlemler

İl Sağlık Müdürlüğü, N95 veya en az FFP2 standartında maske kullanımını tavsiye ediyor. Maskenin üst burun çıtçıtı sıkıca kapatılmalı; bitişik ciltte boşluk kalmamalı. Astım veya KOAH hastası olan kişilerin kısa süreli bile olsa dış ortamda bulunması istenmiyor.

İç Mekan Tavsiyeleri

Ionizer + HEPA filtreli kombine hava temizleyiciler akışkan hızı 2 kat/sec üzerinde çalıştırılmalı.
Açık pencere havalandırması 06:00–09:00 ve 19:00–22:00 aralığında kesilmeli.
Klima sistemleri “close loop” modda kullanılmalı; atık hava geri sirkülasyonu kapatılmalı.

Kimyasal Temizlik ve Kişisel Bakım

Gri kül tabakası temizlenirken mikrofiber bez ve tehlikesiz kimyasal (distile su + %1 oranında etoksillenmiş alkol) tercih edilmeli. Vatandaşlar, el ve yüz temasının ardından alerjen maruziyetini azaltmak için kremsi nemlendirici uygulamalı.

Yüksek hassasiyetli gruplar (hamileler, 65 yaş üstü, 0–5 yaş arası çocuklar) ev içinde nisbi nem %45–55 bandında tutulmalı, sabah 10:00’dan akşam 18:00’e kadar çıkış yapılmamalı.

Ulaşım ve Meteoroloji Etkenleri

Eskişehir il sınırındaki yangının yönü kuzey doğu rüzgarı sayesinde yüzey akımı 8–14 km/h hıza ulaştı. Bursa havaalanı rüzgar türbülans verileri:

Ortalama rüzgar hızı: 9,1 m/s
Atmosferik kararlılık sınıfı: B-G (hafif–orta)
Taşınan partikül kütlesi: 23 ton/km² hesaplandı.

Emissionia modeli, 27/07/2024 tarihinde TSİ 06:00–12:00 aralığında Bursa üzerinde toplam 4,8 ton PM10 salımı ölçtü.

İleriye Dönük İzleme Stratejileri

Kent Sağlık İzlem Dairesi, üç yeni istasyon kurarak gökyüzü partikül bombası denilen orman yangını dumanı hareketini saatlik olarak izliyor. Veriler, Bursa Büyükşehir Belediyesi açık veri portalında Canlı Anketler/ PM2,5 harita üzerinden yayımlanıyor.

Bu gerçek zamanlı veri setleri, uzmanların tahmini maruziyet modellerini güncellemesine olanak tanıyor. Model çıktıları, bir sonraki üç günde duman yoğunluğunun %18–25 azalmasına işaret ediyor.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Orman yangını dumanı neden bu kadar uzak mesafeden taşınabiliyor?
Yukarı atmosferde oluşan ılık hava kütlesi, ince bir kül bulutu oluşturur. Rüzgarın 10 km/saat üzerine çıkması, bu gökyüzü taşıyıcısının 150 km’yi aşmasına yeterli olur.

Standart cerrikal maske yetiyor mu?
Standart üç katlı cerrikal maske N95 standardından yaklaşık 10 kat daha az verimli. PM2,5 partiküllerinde %95’i yakalıyormuş gibi görünse de kılcal geçiş nedeniyle koruma yetersiz kalır.

Evin içindeki kül kokusu ne zaman dağılır?
Kül kokusu iç mekanda, hiç hava temizleyicisi kullanılmazsa ortalama 1,5–3 gün sürer. Aerosol yükü tavan arası ve yastıklar gibi gözenekli yüzeylerde tutulur.

Çocuk bahçesinde oyun izni var mı?
Ebeveynler, gün ortasında (11:00–16:00) dış ortam aktivitesini durdurmalı. Saat 20:00 sonrasında PM10 seviyesi 80 µg/m³’ün altına düşerse kısıtlı oyun izni mümkündür.

Evde yapılandırılan hava çadırı etkili midir?
Perdeler kapalı bir oda, tek bir HEPA filtreli cihazla %65–75 partikül azaltımı sağlar. Filtre hava değişim süresi (ACH) 6 olursa astımlı bireyin nefes alanı korunmuş olur.