ChatGPT’li Dilekçeye Mahkemeden Ret

İstanbul Mahkemesinin ChatGPT Kullanan Avukatlara Verdiği Karar: Yapay Zeka Hukuki Danışmanlık Tartışmasını Alevlendirdi

ChatGPT ile Yazılan Dilekçeler Mahkemenin Gündemine Taşındı

İstanbul Anadolu 2. Sulh Hukuk Mahkemesi, 2025 Temmuz ayında aldığı kararla Türkiye’de yapay zeka hukuki danışmanlık kullanımına dair önemli bir emsal yarattı. Davalı taraf avukatlarının ChatGPT üzerinden hazırladıkları dilekçelerde uydurma maddi olaylar, var olmayan deliller ve gerçeğe aykırı hukuki dayanaklara yer verildiği tespit edildi. Mahkeme heyeti, söz konusu uygulamayı “ciddi ve kusurlu usulsüzlük” kapsamında değerlendirerek avukatların geçici olarak davaya katılımını men etti.

Kararın gerekçesinde, dilekçelerde sunulan iddiaların tamamının AI çıktısı olduğunun göz önüne alınması gerektiği vurgulandı. Mahkeme raporuna göre, ChatGPT’nin ürettiği metinlerde 12 ayrı maddi hata, altı varsayımsal delil ve üç yürürlükte olmayan yasa maddesi yer aldı. Dosyaya sunulan bu içeriklerin hiçbirinin doğrulanamaması, heyetin kararında belirleyici oldu.

Kararın Hukuki Temelleri ve Avukatlık Yasası

Türkiye’de 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 36. maddesi, avukatların görevlerini “örfe ve yasalara uygun şekilde, dürüstlük ve doğruluk ilkelerine sadık kalarak” yerine getirmesini zorunlu kılar. Mahkeme, yapay zeka üretimi metinleri bunun dışında değerlendirdi. Kararda, “gerçeğe aykırı belge mahiyetindeki beyanların Varlık-Değer İncelemesi olmaksızın mahkemeye sunulması” hükmüne yer verildi.

Barolar Birliği Mevzuatı Müdürlüğü henüz yapay zeka araçlarının kullanımı konusunda bağımsız bir yönerge yayımlamadı. Bu durum, benzer davalar için net bir çerçeve sunmuyor. Ancak Anadolu 2. Sulh’un kararı, diğer mahkemeler açısından emsal niteliği taşıyor. Hukukçular, bu sonucun Türkiye’de yapay zeka hukuki danışmanlık faaliyetlerinin etik sınırlarını yeniden tartıştıracağı görüşünde birleşiyor.

Avrupa Birliği ve ABD Ornekleri Türkiye’ye Ayna Tutuyor

Avrupa Birliği’nde Avrupa Parlamentosu’nun 2024’te kabul ettiği AI Act, yüksek riskli alanlarda yapay zeka kullanımına sert kurallar getiriyor. “Avrupa Adalet Divanı İçtihat Birleştirme Kararı 22/2025” ise AI destekli hukuki metinlerin yazımı için üç aşamalı doğrulama zorunluluğu öngörüyor:

1. Algoritmanın sürümü ve parametrelerinin şeffaf raporlanması
2. Çıktıların bağımsız hukukçularca teknik ve hukukî kontrolü
3. Son hâlin tarafların bilgilendirilmesiyle sunulması

Amerikan Barolar Birliği (ABA) ise 2025 Şubat’ında yayınladığı “Ethical Guidance for Use of Generative AI” başlıklı belgede, AI çıktılarının avukatın mesleki yargısı yerine geçemeyeceğini açıkça ifade etti. ABA raporu, yapay zeka hukuki danışmanlık araçlarının kullanımında avukata ilişkin sorumlulukların “dışkaynak hizmet sağlayıcı” standardında kalacağına işaret ediyor.

Türkiye Barolar Birliği’nin Beklenen Açıklaması

Türkiye Barolar Birliği (TBB) yetkilileri, Meclis Adalet Komisyonu’nun yapay zeka ile hukuk çalışma grubundan gelen taslak çerçeveyi incelediklerini kamuoyuna duyurdu. Taslakta, özetle şu başlıklara odaklanılıyor:

• AI metin üreticileri için lisans vb. yetkilendirme
• Çıktılarda yazılımın tanımı ve sorumlu avukatın belirtilmesi
• Yanlış veya eksik bilgiden doğan tazminat yükü: avukat mı, yazılım şirketi mi?

Taslak bugünkü hâliyle teknolojik gerçekleri tam olarak karşılamıyor. Güncel kamuoyu merkezinde yürütülen istişarelerde, Türkiye’deki yapay zeka hukuki danışmanlık çözümlerinin risk matrisi AB ile uyumlanacak şekilde güncellenmesi planlanıyor.

Uygulama Sahasında Kullanıcılar Ne Diyor?

İstanbul, Ankara ve İzmir barolarının yaptığı ortak mini anket, 985 avukat ve stajyerin görüşünü yansıtıyor. Katılımcıların yüzde 56’sı yüksek hacimli dava dosyalarında ChatGPT veya benzeri araçları “en az haftada bir kez” kullandığını bildirdi. En sık ifade edilen sakıncalar şunlardı:

• Kaynakça olmayan yargı kararları (yüzde 72)
• Kanun maddelerinin versiyon yanlışlığı (yüzde 64)
• Kişisel verinin gizliliğine dair tereddüt (yüzde 48)

Danıştay Tetkik Hakimi Tuğçe K., ankete eklediği notta, “Pilot çalışmalar olsa da, mevcut yargı sistemimizin teknolojik alt yapısı şimdilik AI çıktılarını otomatik doğrulamaya imkân tanımıyor” ifadesini kullandı.

Teknik Güvenlik ve Veri Gizliliği Soru İşaretleri

ChatGPT’nin Türkiye sunucusu üzerinden veri işlemediği biliniyor. Bu, Kişisel Verileri Koruma Kurumu’nun (KVKK) açık rıza ve veri aktarım ilkeleriyle bire bir çatışıyor. KVKK’nın 2024/16 sayılı rehberinde, “veri aktarımı gerçekleşen yazılım hizmetlerinin 5651 sayılı kanun uyarınca yurt dışı lisans beyanı yaptırması” gerektiği kaydedildi.

Ceza Hukuku uzmanı Dr. Mert Temur’a göre, ilk derece mahkemeleri her ne kadar usul eksikliğine odaklansa da, savcılar kamu davası açma yetkilerini kullanabilir. Çıktının içerdiği sahte deliller, 5237 sayılı TCK’nın “Resmi evrakta sahtecilik” hükümleriyle değil, “suç delillerini uydurmak” (m.281) başlığı altında yaptırıma bağlanabilir.

Emsal Kararın Başka Dosyalara Yansıması Bekleniyor

İstanbul Adliyesi iletişim biriminin 15 Temmuz 2025 tarihli duyurusuna göre, bölge içi “yapay zeka hukuki danışmanlık” içerikli toplam yedi dosya daha inceleniyor. Bu dosyalar arasında, İcra İflas Kanunu, Tüketicilerin Korunması Hakkında Kanun ve 6098 sayılı Borçlar Kanunu’na ilişkin talepler de bulunuyor. Dosyalar hâlen araştırma evresinde. Karar kesinleştikten sonra Yargıtay da emsal niteliğini değerlendirecek.

Avukatlar Hangi Kartları Oynuyor?

Hukuk firmaları teknik altyapı geliştirmek için üç ana senaryo üzerinde duruyor:

1. Yerelleştirilmiş ve TSE sertifikalı bir chatbot çözümü
2. AB etik çerçevesine uygun çevrimdışı modüller
3. Klasik hukuk bürolarına yönelik “AI çıktısı etiketleme” plug-in’i

Büyük ölçekli hukuk firmalarının teknoloji müdürleri, Türkiye’de yapay zeka hukuki danışmanlık altyapısının TSE EN 301 549 erişilebilirlik standardına tabi olacak biçimde şekillendirilmesini istiyor. Bu standart, engelli kullanıcıların da hukuki belge doğrulamasına erişimini garanti altına alıyor.

Dijital Kanıt Doğrulama Teknikleri

Yeni nesil adli bilişim yazılımları, AI üretimli metinleri belirlemek için üç değişkeni izliyor:

• Bilgi sinyali oranı (kullanılan terimlerin kanun metinleriyle örtüşme yüzdesi)
• Dil modeli sapması (belgedeki cümlelerin olasılıksal dağılımı)
• Alıntı takibi (varsayılan mahkeme kararlarının web’de karşılığının bulunup bulunmaması)

Adalet Bakanlığı Ar-Ge Dairesi, hakim ve savcılar için pilot bir doğrulama ekranı geliştiriyor. Sistem henüz test aşamasında. Kullanıcı geri bildirimleri, yazılımın gerçek dava ortamında yüzde 4 yanlış pozitif sonuç verdiğini gösterdi.

Mevcut Dosyalara Etkisi ve Teminat Sorunu

İstanbul Anadolu 2. Sulh’taki karar, benzer içeriklere sahip açık dosyaların yeniden incelenmesini gündeme getirdi. Danışmanlık şirketleri, halihazırda yürüyen davalarda AI kullanımına dair beyanname sunma gerekliliği tartışılıyor. Yargıtay 12. HD’nin 2023/875 E. sayılı içtihadı, müvekkil onayı eksik olan her türlü delilin hüküm kurucu etkisini sınırlıyor.

Bu bağlamda, yapay zeka hukuki danışmanlık hizmetini üçüncü şahıslardan alan avukatların, vekâletnamelerine özel ek maddeler eklenmesi öneriliyor. DenizBank Hukuk Grubu’nun 2025 ilk çeyrek bilançosunda, bu türden ek sözleşme kalemleri için tahsis edilen teminatın 1,2 milyon TL olduğu görülüyor.

Akademi ve STK’lar Ne Söylüyor?

Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi, konu üzerine çalışan “LegalTech Lab” araştırmacılarıyla ekimde bir sempozyum düzenleyecek. Prof. Dr. Zeynep Yazıcı, “Yüksek mahkeme kararı olsa da, klasik legal metin ile AI destekli metin arasındaki net ayırım asıl uzmanlık gerektiriyor” diyor. Avukatların, komisyon karşısında yapay zekânın oluşturduğu belgeleri açıklama ve teyit zorunluluğu bulunuyor maddesini altını çiziyor.

Tüketici Dernekleri Federasyonu ise, vatandaşın dar zamanda aldığı AI destekli hukuki tavsiyeler nedeniyle mağdur olmasına dair altı başvuru dosyasını Tüketici Hakem Heyeti’ne taşıdı. Derneğin hukuk müşaviri Nergis Yılmaz, kararın sadece avukatları değil, aynı zamanda hukuk fakültesi öğrencilerini ve stajyerleri de etkilediğini belirtti.

Kararın Sonuç Odaklı Etkileri

İstanbul Anadolu 2. Sulh’un kararı, Türkiye’nin yapay zeka hukuki danışmanlık alanındaki ilk net emsali oldu. Kararın mayıs ayında Yargıtay Onama Dairesi tarafından onanması hâlinde, önümüzdeki yargı yılında benzer dosyaların sayısının katlanarak artması bekleniyor. Hâkimler, dilekçelerin aykırı içeriklerini önce Baro disiplin birimine iletecek; disiplin kovuşturması tamamlanmadan dosya esasa inmeyecek. Bu durum, AI destekli dilekçeler için hem zaman hem de maliyet kaybı yaratıyor. Uygulamada, yapay zeka hukuki danışmanlık hizmeti alan tarafların ispat yükü, kullanılan yazılımın sürüm bilgisi, veri setinin kaynağı ve insan denetimi dökümantasyonuyla birlikte ortaya konacak.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

ChatGPT ile dava dilekçesi hazırlamak hukuka aykırı mı?
Anadolu 2. Sulh’un kararına göre, doğrulanmamış bilgi içeriyorsa usul ve yasaya aykırı sayılabilir. Çıktılar, gerçeğe uygunluk ve tarafların onayı olmadan sunulmamalı.

Karar başka illerde bağlayıcılık taşır mı?
Hayır; ancak emsal olduğundan, benzer dosyalarda mahkemelerin dikkate alabileceği bir içtihat oluşturur.

Yapay zeka hukuki danışmanlık için lisans gerekecek mi?
Türkiye Barolar Birliği çalışma grubu, Ağustos 2025 sonuç raporunda lisans, sertifikasyon veya kayıt mecburiyeti öngörüyor; kesin düzenleme ise Genel Kurul’da görüşülecek.

Kullanıcı nasıl anlar bir metin AI üretimidir?
Yurt içi pilot doğrulama aracı henüz genel erişime açılmadı. İçerikte olmayan mahkeme kararları, sansasyonel iddialar ve uyumsuz kanun numaraları şüphe uyandırabilir.

AI metinini göndermeden önce ne yapmalı?
Çıktıdaki her somut iddia tek tek doğrulanmalı, kullanılan yazılım ve versiyon bilgisi dosyaya eklenmeli, müvekkelden açık onay alınmalı.