Çin’de Sivrisinek Salgını: Chikungunya

Çin’in Guangdong Eyaletinde Chikungunya Virüsü Vakalarında Artış

Çin’in Guangdong eyaletine bağlı Ciangmın şehrinde, sivrisinek kaynaklı viral bir hastalık olan Chikungunya vakalarında önemli bir artış yaşanıyor. 19 Eylül 2025 tarihi itibarıyla bölgede 1.714 vaka tespit edildi. Vaka sayısındaki bu hızlı artış nedeniyle yerel sağlık otoriteleri, halk sağlığı acil durum sisteminde 3’üncü seviye alarm durumuna geçti. Yetkililer, sivrisinek popülasyonunu kontrol altına alma çalışmalarını yoğunlaştırırken, vatandaşlara kişisel korunma önlemleri konusunda uyarılarda bulunuyor.

Chikungunya Virüsü ve Bulaşma Yolları

Chikungunya virüsü, insanlara enfekte dişi sivrisineklerin ısırmasıyla bulaşan bir arbovirüstür. Hastalığın yayılmasında başlıca vektörler, Aedes aegypti ve Aedes albopictus türleridir. Bu sivrisinek türleri, dang humması ve Zika virüsü gibi diğer hastalıkları da bulaştırabilir. Aedes cinsi sivrisinekler, özellikle gündüz saatlerinde, şafak ve alacakaranlık zaman dilimlerinde daha aktif hale gelir. Virüsü taşıyan bir sivrisineğin ısırmasından sonraki 2 ila 7 gün içinde hastalığın semptomları ortaya çıkmaya başlar. Virüs, insandan insana doğrudan temas, hava veya tükürük yoluyla bulaşmaz.

Chikungunya Hastalığının Belirtileri ve Klinik Seyri

Chikungunya ateşinin en belirgin semptomu, aniden başlayan ve çoğu zaman 40°C’yi aşan yüksek ateştir. Ancak hastalığın en karakteristik özelliği, hastaların yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren, şiddetli eklem ağrılarıdır. Bu ağrılar genellikle el ve ayak bilekleri, dizler ve dirsekler gibi çoklu eklemleri etkiler. Eklemlerde şişlik ve hassasiyet de sıklıkla görülür. Diğer yaygın semptomlar arasında şiddetli baş ağrısı, yaygın kas ağrıları ve vücutta kaşıntılı olabilen döküntüler bulunur. Semptomların şiddeti kişiden kişiye değişiklik gösterebilir; yaşlılar ve altta yatan kronik hastalıkları olan bireylerde hastalık daha ağır seyredebilir.

Hastalığın Tedavisi ve Uzun Vadeli Etkileri

Chikungunya hastalığının özgül bir antiviral tedavisi veya ticari bir aşısı bulunmamaktadır. Tedavi, büyük ölçüde semptomları hafifletmeye yöneliktir. Yatak istirahati, bol sıvı tüketimi ve ateş ile ağrıyı kontrol altına almak için parasetamol gibi ilaçların kullanımı önerilir. İbuprofen veya aspirin gibi nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ’ler) kanama riski nedeniyle başlangıçta önerilmez. Akut faz genellikle bir hafta ila on gün içinde sonlansa da, hastaların önemli bir kısmında poliartralji denilen çoklu eklem ağrıları aylar, hatta yıllar boyunca devam edebilir. Bu kronik ağrı ve tutukluk hali, hastalığın en zorlayıcı uzun vadeli sonucudur. Hastalığa bağlı ölüm oranı oldukça düşüktür ve genellikle binde bir civarında seyreder.

Guangdong’daki Salgının Boyutu ve Alınan Önlemler

Çin’in güneyindeki Guangdong eyaleti, subtropikal iklimi ve yoğun nüfusu nedeniyle sivrisinek kaynaklı hastalıklar için potansiyel bir risk bölgesidir. Salgının merkez üssü olan Ciangmın şehrinde, yerel yönetimler sağlık acil durum planını devreye aldı. 3. seviye alarm, yetkililerin kaynakları seferber ederek müdahale önlemlerini artırdığı anlamına gelmektedir. Alınan önlemler arasında sivrisinek larva habitatlarının (durgun su birikintileri) tespit edilerek ilaçlanması, yetişkin sivrisinek popülasyonuna yönelik sisleme çalışmaları ve halkın bilinçlendirilmesi kampanyaları yer alıyor. Vatandaşlara, sivrisinek ısırıklarından korunmak için uzun kollu giysiler giymeleri, cibinlik kullanmaları ve EPA onaylı sivrisinek kovucuları düzenli olarak uygulamaları tavsiye ediliyor.

Kişisel Korunma Yöntemleri ve Küresel Perspektif

Chikungunya virüsüne karşı en etkili strateji, sivrisinek ısırıklarından korunmaktır. Bu, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde alınacak önlemleri kapsar. Evlerin çevresindeki su birikintilerinin (saksı tabakları, eski lastikler, kovalar) ortadan kaldırılması, pencerelere sineklik takılması ve klima kullanımı önemli önlemler arasındadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Chikungunya‘nın Afrika, Asya ve Amerika kıtalarının bazı bölgelerinde endemik olduğunu ve iklim değişikliği ile küresel seyahatlerin artması nedeniyle riskli bölgelerin genişleyebileceğini belirtmektedir. Seyahat edenlerin, gidecekleri bölgenin sivrisinek kaynaklı hastalıklar açısından risk durumunu önceden öğrenmeleri ve gerekli koruyucu önlemleri almaları büyük önem taşır.

Guangdong’daki salgın, sivrisinek kaynaklı hastalıkların halk sağlığı altyapısı ve toplum üzerindeki potansiyel yükünü bir kez daha gözler önüne serdi. Chikungunya virüsü, nadiren ölümcül olmasına rağmen, neden olduğu şiddetli ve uzun süreli eklem ağrılarıyla bireylerin günlük yaşamını önemli ölçüde etkileyebiliyor. Salgınla mücadelede, entegre vektör kontrol yönetimleri, erken teşhis, semptomatik tedavi ve toplum katılımının kombinasyonu kritik bir rol oynuyor. Mevcut salgının yakından izlenmesi ve alınan dersler, benzer durumlarla gelecekte daha etkin bir şekilde başa çıkılmasına olanak sağlayacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Chikungunya virüsü nasıl bulaşır?
Chikungunya virüsü, enfekte olmuş Aedes aegypti veya Aedes albopictus türü sivrisineklerin insanları ısırmasıyla bulaşır. Virüs, insandan insana doğrudan temas, hava yoluyla veya kan yoluyla bulaşmaz.

Chikungunya için bir aşı var mı?
Şu anda Chikungunya hastalığına karşı ticari olarak temin edilebilen ve yaygın kullanımı onaylanmış bir aşı bulunmamaktadır. Ancak, çeşitli ülkelerde ve kuruluşlarda aşı çalışmaları devam etmektedir.

Chikungunya ile Dang Humması arasındaki fark nedir?
Her iki hastalık da aynı sivrisinek türleri tarafından bulaştırılır ve benzer semptomlara (yüksek ateş, şiddetli eklem/kas ağrısı, döküntü) sahiptir. Ancak, Chikungunya’da eklem ağrıları genellikle çok daha şiddetlidir ve uzun süreli olma eğilimindedir. Dang hummasında ise daha çok kemik ağrıları ön plandadır ve hastalık ciddi kanamalı forma ilerleyebilir. Kesin tanı için kan testi gereklidir.

Hastalıktan korunmak için ne yapılmalıdır?
Sivrisinek ısırıklarından korunmak en temel yöntemdir. CDC ve DSÖ, DEET, picaridin veya limon okaliptüs yağı gibi etken maddeler içeren sivrisinek kovucuların kullanımını, uzun kollu giysiler giyilmesini ve yaşam alanlarındaki durgun suların ortadan kaldırılmasını önermektedir.

Chikungunya ölümcül müdür?
Chikungunya nadiren ölümcüldür. Ölüm oranı yaklaşık %0.1’dir (1000 vakada 1). Ölümler genellikle yaşlılarda, yeni doğanlarda ve diyabet, kalp hastalığı veya yüksek tansiyon gibi altta yatan ciddi sağlık sorunları olan bireylerde görülür.