Deniz Yıldızı Erime Hastalığı: Milyarlarca Canlının Ölümündeki Gizemli Etken Çözüldü

Son yıllarda deniz ekosistemlerini tehdit eden deniz yıldızı erime hastalığı, bilim dünyasında geniş yankı uyandıran bir sorun olarak öne çıkıyor. 2025 yılında yapılan araştırmalar, bu hastalığın arkasındaki gizemli etkeni ortaya çıkardı: Vibrio pectenicida adlı bir bakteri. Dört yıllık gen dizileme çalışmaları ve laboratuvar deneyleri, bu bakterinin deniz yıldızlarının dokularını hızla erittiğini ve toplu ölümlere yol açtığını kanıtladı.

Deniz Yıldızı Erime Hastalığı Nedir?

Deniz yıldızı erime hastalığı, ilk olarak 2013 yılında Pasifik Okyanusu’nda gözlemlenen bir salgın olarak kayıtlara geçti. Hastalığa yakalanan deniz yıldızları, önce vücutlarında beyaz lezyonlar geliştiriyor, ardından dokuları çözülerek yok oluyor. Bilim insanları, bu sürecin sadece birkaç gün içinde tamamlandığını ve türlerin %90’a varan oranlarda yok olmasına neden olduğunu belirtiyor.

Araştırmalar, hastalığın özellikle Pisaster ochraceus gibi türleri etkilediğini gösteriyor. Bu türler, deniz ekosisteminde “anahtar tür” statüsünde olduğu için, yok olmaları besin zincirinde ciddi dengesizliklere yol açabiliyor.

Hastalığın Sorumlusu: Vibrio pectenicida Bakterisi

2025 yılında Nature Microbiology dergisinde yayınlanan bir çalışma, deniz yıldızı erime hastalığının ardındaki etkeni net olarak tanımladı. Araştırmacılar, Vibrio pectenicida bakterisinin, deniz yıldızlarının bağışıklık sistemini atlatarak dokularını parçaladığını tespit etti. Bakteri, ürettiği proteaz enzimleri sayesinde konakçının hücre duvarlarını hızla yıkıma uğratıyor.

Laboratuvar koşullarında yapılan deneylerde, sağlıklı deniz yıldızlarına bu bakteri enjekte edildiğinde, hastalığın tüm semptomlarının ortaya çıktığı gözlemlendi. Bu sonuçlar, bakterinin tek başına salgının nedeni olduğunu doğruluyor.

Deniz Ekosistemleri Üzerindeki Etkileri

Deniz yıldızları, özellikle kayalık kıyı ekosistemlerinde kritik bir role sahip. Midye ve diğer kabuklu popülasyonlarını kontrol ederek biyolojik çeşitliliğin korunmasına yardımcı oluyorlar. Deniz yıldızı erime hastalığı nedeniyle bu canlıların sayısındaki ani düşüş, bazı bölgelerde midye popülasyonlarının aşırı artmasına ve diğer türlerin yaşam alanlarının daralmasına yol açtı.

Bilim insanları, bu değişimlerin uzun vadede deniz tabanındaki besin ağını tamamen değiştirebileceği konusunda uyarıyor. Bazı bölgelerde, deniz yıldızlarının yokluğunda deniz kestanelerinin kontrolsüz çoğalması da gözlemlenmiş durumda.

Salgının Yayılımı ve İklim Değişikliği İle Bağlantısı

Deniz yıldızı erime hastalığı, ilk olarak Amerika’nın batı kıyılarında belirdi, ancak kısa sürede dünya genelindeki farklı denizlere yayıldı. Araştırmacılar, bu yayılımda okyanus sıcaklıklarının artışının önemli bir rol oynadığını düşünüyor. Vibrio pectenicida gibi bakteriler, daha sıcak sularda daha hızlı çoğalabiliyor.

2025 verileri, salgının özellikle su sıcaklığının ortalamanın üzerinde seyrettiği dönemlerde arttığını gösteriyor. Bu bulgular, iklim değişikliği ile deniz patojenlerinin yayılımı arasında doğrudan bir ilişki olduğu teorisini güçlendiriyor.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Deniz yıldızı erime hastalığı insanlar için tehlikeli mi?
Hayır, şu ana kadar yapılan araştırmalar Vibrio pectenicida bakterisinin insan sağlığı için bir risk oluşturmadığını gösteriyor. Ancak genel olarak deniz ekosistemlerindeki bozulmalar dolaylı yoldan insan yaşamını etkileyebilir.

Bu hastalık nasıl tedavi edilebilir?
Şu anda deniz yıldızları için özel bir tedavi yöntemi bulunmuyor. Bilim insanları, bakterinin yayılımını kontrol altına almak ve etkilenen bölgelerde popülasyonların yeniden canlanmasını sağlamak için çalışmalar yürütüyor.

Deniz yıldızı popülasyonları eski haline dönebilecek mi?
Bazı bölgelerde popülasyonlarda kısmi iyileşmeler gözlemlense de, türlerin tamamen toparlanması uzun yıllar alabilir. Ekosistemlerin bu değişime uyum sağlaması süreci de önemli bir faktör.

Deniz yıldızı erime hastalığı başka türleri etkiliyor mu?
Şimdiye kadar yapılan gözlemler, hastalığın öncelikle deniz yıldızlarını etkilediğini gösteriyor. Ancak bazı deniz kestanesi türlerinde de benzer semptomların görüldüğüne dair sınırlı veriler mevcut.

Bu hastalık nasıl yayılıyor?
Bakterinin, enfekte olmuş deniz yıldızlarından sağlıklı olanlara doğrudan temas veya su yoluyla bulaştığı düşünülüyor. Okyanus akıntılarının da yayılımda etkili olduğu tahmin ediliyor.

Deniz yıldızı erime hastalığı, modern deniz biyolojisinin en büyük gizemlerinden birini oluşturuyordu. 2025 yılında yapılan çalışmalar bu gizemi çözmüş olsa da, salgının ekosistemler üzerindeki etkilerini hafifletmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyuluyor. Bilim dünyası, bu tür salgınların gelecekte nasıl önlenebileceği üzerine yoğunlaşırken, deniz yıldızlarının yaşam alanlarının korunması da büyük önem taşıyor.