Türkiye’den Romanya’ya İhraç Edilen Havuçlarda Linuron Skandalı

Avrupa Birliği’nin Gıda ve Yemler İçin Hızlı Alarm Sistemi (RASFF), Türkiye’den Romanya’ya ihraç edilen havuçlarda, insan sağlığına zararlı seviyede linuron maddesi tespit etti. Söz konusu parti, AB pazarından çekilirken, tarım ürünlerindeki pestisit kalıntılarına dair tartışmalar yeniden alevlendi.

Linuron Nedir ve Neden Riskli?

Linuron, yabani ot mücadelesinde kullanılan bir herbisit türüdür. Özellikle havuç, soya ve mısır tarımında yaygın olarak kullanılsa da, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) tarafından potansiyel kanserojen ve endokrin sistem bozucu etkileri nedeniyle sıkı denetime tabi tutuluyor. İnsanlarda uzun süreli maruziyet, karaciğer ve böbrek hasarına yol açabiliyor.

RASFF’in yayımladığı raporda, numunelerdeki linuron seviyesinin AB’nin belirlediği maksimum kalıntı limitinin (MRL) üzerinde olduğu vurgulandı. Bu durum, ihracat aşamasındaki denetimlerin yetersizliğine işaret ediyor.

Türkiye’den AB’ye İhracatta Tekrarlanan Sorunlar

Son beş yılda, Türkiye’den Avrupa’ya ihraç edilen tarım ürünlerinde pestisit, ağır metal ve mikotoksin içerikli ihlallerin arttığı biliniyor. 2022’de İspanya’ya gönderilen biberlerde chlorpyrifos, 2023’te Yunanistan’a sevk edilen üzümlerde omethoate tespit edilmiş ve bu ürünler geri çevrilmişti.

Skandalın dikkat çeken yönü ise, reddedilen partilerin iç pazarda tüketilmeye devam ettiği iddiaları oldu. Konuyla ilgili resmi bir açıklama yapılmazken, uzmanlar ihracat ve iç pazar denetimlerinde çifte standart olup olmadığının araştırılması gerektiğini belirtiyor.

Tarımda Sürdürülebilir Pestisit Politikaları Neden Önemli?

AB’nin “Çiftlikten Çatala” (Farm to Fork) stratejisi, 2030’a kadar pestisit kullanımını %50 azaltmayı hedefliyor. Bu kapsamda, ihracatçı ülkelerin uyum sağlaması için teknik destek programları sunulsa da, Türkiye’deki üreticilerin küresel standartlara erişiminde zorluklar yaşandığı gözlemleniyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2021’de yayımladığı “Ulusal Pestisit Eylem Planı”nda, entegre zararlı yönetimi ve biyolojik mücadele yöntemlerinin teşviki öne çıkıyor. Ancak uygulamada, küçük çiftçilerin maliyet ve bilgi eksikliği nedeniyle kimyasal pestisitlere bağımlılığı sürüyor.

Çözüm Önerileri ve Denetim Mekanizmaları

AR-GE ve Alternatif Yöntemler: Linuron gibi kimyasalların yerine, biyo-herbisitlerin kullanımına yönelik devlet destekli projeler artırılmalı.
İzlenebilirlik: Tarladan rafa kadar dijital takip sistemleriyle ürünlerin pestisit geçmişi kayıt altına alınmalı.
İhracat Öncesi Zorunlu Testler: Özellikle AB’ye gönderilecek ürünlerde, ihracatçı firmaların bağımsız laboratuvarlardan ek analiz raporu sunması şart koşulmalı.

Son olarak, linuron vakası, gıda güvenliği ve ihracat rekabet edebilirliği arasındaki dengeyi sağlamanın aciliyetini ortaya koyuyor. Küresel pazarda güven tazelemek için, ulusal ve uluslararası standartların uyumlu hale getirilmesi kritik önem taşıyor.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Linuron hangi gıdalarda bulunabilir?
Linuron, özellikle havuç, patates ve tahıllar gibi toprakta yetişen ürünlerde kalıntı bırakabilen bir herbisittir.

2. Linuron’un insan sağlığına etkileri nelerdir?
Yüksek dozda maruziyet, hormonal bozukluklara ve organ hasarına neden olabilir. EFSA, uzun vadeli riskler nedeniyle sınır değerler belirlemiştir.

3. Türkiye’de linuron kullanımı yasak mı?
Hayır, ancak AB ülkelerinde bazı tarım ürünlerinde kısıtlamalar bulunuyor. Türkiye’de ise MRL değerlerine uyum zorunluluğu var.

**4. Pestisit kalıntıs