Orta Kulak İltihabı Kış Aylarında Neden Artış Gösterir?

Sonbahar ve kış mevsimlerinin gelmesiyle birlikte, özellikle çocuklarda görülen orta kulak iltihabı vakalarında belirgin bir artış yaşanıyor. Medipol Mega Üniversite Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ömer Faruk Çalım, bu yaygın enfeksiyonun mevsimsel nedenlerini ve korunma yöntemlerini açıkladı. Soğuk havaların hakim olduğu bu dönemlerde, kapalı ortamlarda geçirilen sürenin artması ve bağışıklık sisteminin zayıflaması, hastalığın yayılmasını kolaylaştırıyor.

Orta Kulak İltihabı Nedir?

Orta kulak iltihabı, tıbbi adıyla ‘otitis media’, kulak zarının arkasında yer alan orta kulağın bakteriyel veya viral enfeksiyonudur. Östaki borusunun fonksiyon bozukluğu sonucu orta kulakta sıvı birikmesi ve bu sıvının enfekte olmasıyla karakterizedir. Bu durum, şiddetli kulak ağrısı, ateş, işitmede azalma ve halsizlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Özellikle küçük çocuklarda östaki borusu daha kısa ve yatay olduğu için mikropların burun ve boğazdan orta kulağa ulaşması daha kolaydır. Bu anatomik farklılık, çocukları orta kulak iltihabına daha yatkın hale getirir.

Kimler Risk Altındadır?

Araştırmalar, orta kulak iltihabının en sık 6 ay ile 2 yaş arasındaki çocuklarda görüldüğünü ortaya koyuyor. Bu yaş grubundaki çocukların bağışıklık sistemleri henüz tam olarak gelişmemiştir ve sık sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirebilirler. Kreşe giden veya okul çağındaki çocuklar da kalabalık ortamlarda bulunmaları nedeniyle yüksek risk grubunda kabul edilir. Bunun yanı sıra, anne sütü almamış bebeklerde ve ailesinde alerji öyküsü olan bireylerde de orta kulak iltihabı görülme olasılığı daha yüksektir.

Kış Aylarında Görülme Sıklığı Neden Artar?

Kış mevsimi, orta kulak iltihabı için elverişli koşullar yaratan bir dizi faktörü beraberinde getirir. Soğuk havaların başlamasıyla birlikte insanlar vakitlerinin büyük bir kısmını kapalı, kalabalık ve iyi havalandırılmayan ortamlarda geçirmeye başlar. Okullar, alışveriş merkezleri ve toplu taşıma araçları gibi mekanlar, hastalık yapan mikrop ve mikroorganizmaların kişiden kişiye bulaşması için ideal bir zemin oluşturur. Havadaki patojen yoğunluğunun artması, üst solunum yolu enfeksiyonlarının ve dolayısıyla onu takip eden orta kulak iltihabı vakalarının sayısında ciddi bir artışa neden olur.

Bağışıklık Sisteminin Rolü

Soğuk hava, vücudun ısı dengesini koruyabilmek için daha fazla enerji harcamasına yol açar. Bu durum, vücudu yorar ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilir. Zayıflamış bir bağışıklık sistemi, hem virüs ve bakterilere karşı daha savunmasız kalır hem de enfeksiyonlarla savaşmakta güçlük çeker. Ayrıca, kış aylarında güneş ışığına daha az maruz kalınması, D vitamini seviyelerinde düşüşe yol açar. D vitamininin bağışıklık sistemi üzerinde doğrudan bir düzenleyici etkisi olduğu bilinmektedir. Düşük D vitamini seviyeleri, vücudun enfeksiyonlara karşı direncini olumsuz etkileyen önemli bir faktördür.

Virüslerin Canlı Kalma Süresi

Influenza (grip) ve SARS-CoV-2 (Covid-19) gibi solunum yollarını etkileyen virüslerin, düşük sıcaklık ve düşük nem koşullarında daha uzun süre canlı kalabildiği bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Kışın soğuk ve kuru havası, bu virüslerin havada asılı kalma süresini uzatarak bulaşıcılığı artırır. Bu virüslerin neden olduğu üst solunum yolu enfeksiyonları, östaki borusunun tıkanmasına ve orta kulakta iltihap oluşumuna zemin hazırlayan en yaygın tetikleyicilerdir.

Çevresel ve Yaşam Tarzı Risk Faktörleri

Orta kulak iltihabının ortaya çıkmasında çevresel faktörler de en az mevsimsel faktörler kadar önemli bir rol oynar. Alerjenler, hava kirliliği ve sigara dumanı, hastalığın oluşumunu kolaylaştıran başlıca çevresel etkenler arasında sayılır. Özellikle sigara dumanına maruz kalmak, hem üst solunum yollarını tahriş eder hem de östaki borusunun iç yüzeyindeki titrek tüylerin işlevini bozar. Bu durum, orta kulağın havalanmasını ve drenajını engelleyerek bakterilerin üremesi için uygun bir ortam yaratır. Yapılan çalışmalar, anne veya babası sigara içen çocuklarda orta kulak iltihabı görülme sıklığının, içmeyenlere kıyasla belirgin şekilde daha yüksek olduğunu göstermektedir.

Korunma Yöntemleri ve Öneriler

Uzmanlar, özellikle kış aylarında çocukları orta kulak iltihabından korumak için bir dizi önlemin alınmasını tavsiye ediyor. Bu önlemlerin başında bağışıklık sistemini güçlü tutmak gelir. C vitamini, çinko ve probiyotikler açısından zengin, dengeli ve sağlıklı bir beslenme programı, vücudun enfeksiyonlarla savaşma kapasitesini artırmada kritik öneme sahiptir. Mümkün olduğunca kapalı ve kalabalık ortamlardan kaçınmak, hasta bireylerle temastan uzak durmak ve ortamların düzenli olarak havalandırılması, virüs ve bakterilerin bulaşma riskini azaltacaktır.

Hijyenin Önemi

El hijyeni, enfeksiyonların yayılmasını önlemedeki en basit ve en etkili yöntemdir. Ellerin sabun ve suyla düzenli olarak yıkanması veya alkol bazlı el dezenfektanları ile temizlenmesi, patojenlerin elden burun ve ağza taşınmasını engeller. Çocuklara el yıkama alışkanlığının erken yaşlarda kazandırılması, sadece orta kulak iltihabı değil, birçok bulaşıcı hastalığa karşı da koruma sağlar. Ayrıca, sigara dumanının her türlüsünden (pasif içicilik) kaçınılması, çocukların solunum yolu sağlığını korumak için atılması gereken en önemli adımlardan biridir.

Orta kulak iltihabı, özellikle kış aylarında sıkça karşılaşılan ve çoğunlukla bir üst solunum yolu enfeksiyonunu takiben gelişen önemli bir sağlık sorunudur. Mevsimsel geçişler, kapalı ortamlarda geçirilen fazla zaman ve bağışıklık sistemini etkileyen faktörler, bu artışın ardındaki temel nedenler olarak öne çıkıyor. Ancak, alınacak basit ve etkili önlemlerle, özellikle çocukları bu ağrılı enfeksiyondan korumak mümkün. Sağlıklı beslenme, hijyen kurallarına uyma ve sigara dumanından uzak durma, orta kulak iltihabı riskini önemli ölçüde azaltacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Orta kulak iltihabının belirtileri nelerdir?
En yaygın belirtileri şiddetli kulak ağrısı, ateş, işitmede azalma, kulakta dolgunluk hissi, huzursuzluk ve bebeklerde iştahsızlıktır. İlerleyen durumlarda kulak zarı delinebilir ve kulaktan kanlı veya iltihaplı bir akıntı gelebilir.

Orta kulak iltihabı bulaşıcı mıdır?
Orta kulak iltihabının kendisi doğrudan bulaşıcı değildir. Ancak, ona neden olan nezle, grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonları oldukça bulaşıcıdır. Bu enfeksiyonlar kişiden kişiye hapşırık, öksürük veya temas yoluyla yayılabilir.

Çocuğum sık sık orta kulak iltihabı oluyor, ne yapmalıyım?
Sık tekrarlayan orta kulak iltihabı durumunda, mutlaka bir Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurmak gerekir. Hekim, geniz eti büyüklüğü veya alerji gibi altta yatan nedenleri araştıracak ve gerekirse ventilasyon tüpü takılması gibi cerrahi bir müdahale önerebilecektir.

Orta kulak iltihabı için evde ne gibi önlemler alınabilir?
Hekimin önerdiği tedaviye ek olarak, çocuğun dinlenmesini sağlamak, bol sıvı tüketmesine özen göstermek ve ağrı kesici-ateş düşürücü ilaçlar kullanmak faydalı olabilir. Kulak ağrısını hafifletmek için kulağa ılık bir havlu koymak rahatlatıcı olabilir, ancak mutlaka hekime danışılmalıdır.

Orta kulak iltihabı işitme kaybına neden olur mu?
Akut enfeksiyon sırasında orta kulakta biriken sıvı geçici bir işitme kaybına neden olabilir. Enfeksiyon tedavi edildiğinde bu sıvı genellikle kaybolur ve işitme normale döner. Ancak, tekrarlayan veya uzun süreli enfeksiyonlar kalıcı hasar riski taşıyabilir.