Sosyal Medya Erişiminde Kısıtlama Raporu

Türkiye’de Yaşanan Sosyal Medya Erişim Kısıtlamaları ve Netblocks Raporu

7 Eylül 2025 tarihinde, CHP İstanbul İl Başkanlığı binasının polis tarafından ablukaya alınmasını takip eden saatlerde, Türkiye genelinde sosyal medya platformlarına erişimde ciddi sorunlar yaşandı. Küresel internet izleme kuruluşu Netblocks, birden fazla ağ üzerinde X, YouTube, Instagram, Facebook, TikTok ve WhatsApp gibi popüler çevrimiçi platformlara erişimin kısıtlandığını doğruladı. Bu olay, Türkiye’deki internet yönetişimi ve dijital haklar konusunu bir kez daha gündeme taşıdı.

Netblocks Verileri Işığında Yaşanan Teknik Sorunlar

Netblocks, dünya çapında internet kesintilerini ve erişim problemlerini izleyen bağımsız bir kuruluştur. Kuruluşun 7 Eylül 2025 tarihli verileri, Türkiye’deki bant genişliğinde önemli bir daralma olduğunu ortaya koydu. Rapor, bu durumun kaza eseri bir altyapı hatasından ziyade, tipik bir erişim engelleme veya bant daraltma yöntemiyle uyumlu olduğunu belirtti. Bu tür teknik müdahaleler, genellikle belirli platformlardaki içerik akışını yavaşlatarak veya tamamen keserek kullanıcı deneyimini olumsuz etkiler.

Yaşanan bu sosyal medya kısıtlama, kullanıcılar tarafından platformların yüklenememesi, video içeriklerin izlenememesi ve mesajlaşma hizmetlerinde gecikmeler şeklinde gözlemlendi. Bu durum, benzeri olaylarda olduğu gibi, iletişim kanallarının kısıtlanmasına yönelik bir uygulama olarak yorumlandı.

Siyasi Gelişmeler ve İnternet Erişimine Yansımaları

Söz konusu teknik sorunlar, İstanbul’da yaşanan bir dizi siyasi gelişmeyle aynı zamana denk geldi. İstanbul Valiliği tarafından CHP İstanbul İl Kongresi’nin iptal edildiği açıklandı. Bu kararın ardından, parti binasına giden sokakların trafiğe kapatıldığı ve polis ekiplerinin il başkanlığı binasını ablukaya aldığı bildirildi.

Bu gelişmelerin hemen akabinde, CHP İstanbul Milletvekili Ali Gökçek, söz konusu internet erişim sorunlarını meclis gündemine taşıdı. Gökçek, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu’na yönelttiği soru önergesinde, “7 Eylül 2025 tarihinde sosyal medya için uygulanan bant daraltma uygulaması hangi kurum tarafından gerçekleştirilmiştir?” ve “Konuya dair herhangi bir mahkeme kararı bulunmakta mıdır?” ifadelerine yer verdi. Bu sorular, erişim kısıtlamalarının yasal dayanağının olup olmadığı konusundaki belirsizliği ve şeffaflık ihtiyacını vurguluyordu.

Türkiye’de İnternet Yönetişimi ve Yasal Çerçeve

Türkiye’de internet erişiminin düzenlenmesi, 5651 sayılı Kanun ile belirlenmiştir. Bu kanun kapsamında, erişim engelleme kararlarının ancak bir mahkeme kararı veya doğrudan kanunda öngörülen yetkiye dayanarak Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) tarafından verilebileceği hükme bağlanmıştır. Ancak, özellikle olağanüstü hallerde veya kamu düzeninin ciddi şekilde bozulduğu iddia edilen durumlarda, bu sürecin işletilmediği yönünde eleştiriler ve raporlar mevcuttur.

Yaşanan son sosyal medya kısıtlama olayında da, herhangi bir mahkeme kararının varlığı veya yokluğu, konunun hukuki boyutunu doğrudan ilgilendirmektedir. Milletvekili Gökçek’in sorusu da tam olarak bu noktaya işaret etmekte ve uygulamanın yasal dayanağının sorgulanmasını sağlamaktadır.

Dünyada ve Türkiye’de Sosyal Medya Kısıtlamalarının Seyri

Sosyal medya platformlarına erişimin kısıtlanması, Türkiye’ye özgü bir durum değildir. Dünyanın pek çok ülkesinde, çeşitli siyasi veya toplumsal olayların ardından benzer uygulamalara başvurulduğu görülmektedir. Ancak, bu uygulamaların sıklığı, süresi ve şeffaflığı ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir.

Türkiye, son on yılda özellikle Twitter, YouTube ve Facebook gibi platformlara erişimin geçici olarak kısıtlandığı veya bant genişliğinin düşürüldüğü çok sayıda olay yaşadı. Bu durum, ülkenin dijital iletişim alanındaki sicilini uluslararası platformlarda sıklıkla gündeme getirmektedir. İfade özgürlüğü ve dijital haklar örgütleri, bu tür kısıtlamaların temel hak ve özgürlükler üzerinde olumsuz bir etkisi olduğunu ve şeffaf bir yargılama süreci olmadan uygulanmaması gerektiğini savunmaktadır.

Teknik Bir Yöntem Olarak Bant Daraltma

Erişimi engellemenin en doğrudan yolu, bir web sitesinin veya uygulamanın IP adresini tamamen bloke etmektir. Ancak, bu yöntem kolayca tespit edilebilir ve atlatılması nispeten basittir. Bant daraltma ise daha sofistike ve ince bir teknik müdahale olarak öne çıkar. İnternet servis sağlayıcıları, belirli online platformlara veya servislere ayrılan bant genişliğini kasıtlı olarak kısıtlar.

Bu durum, kullanıcılar açısından “internetin yavaşlaması” olarak algılanır. İlgili platformlar neredeyse kullanılamaz hale gelir; videolar yüklenmez, gönderiler paylaşılamaz, mesajlar gecikmeli iletilir. Ancak, genel internet erişimi teknik olarak devam ettiği için, sorunun kaynağının kasıtlı bir müdahale mi yoksa teknik bir arıza mı olduğunun tespiti daha zordur. Netblocks gibi kuruluşlar, trafik verilerini analiz ederek bu iki durumu birbirinden ayırt edebilmektedir.

Ekonomi ve İtibar Üzerindeki Olası Etkiler

Sosyal medya platformları artık sadece kişisel iletişim araçları değil, aynı zamanda güçlü ticari platformlardır. Pek çok işletme, pazarlama, satış ve müşteri hizmetleri için bu platformlara bağımlıdır. Yaşanan erişim sorunları, bu işletmelerin operasyonlarını doğrudan etkileyerek ekonomik kayıplara yol açabilir.

Ayrıca, sık sık yaşanan erişim kısıtlamaları, uluslararası yatırımcılar ve iş dünyası nezdinde ülkenin dijital altyapısının stabilitesi ve öngörülebilirliği konusunda soru işaretleri oluşturabilir. Dijital haklar endekslerinde ve basın özgürlüğü sıralamalarında alınan düşük puanlar, ülkenin küresel itibarını etkileyen faktörler arasında yer alır.

Türkiye’de 7 Eylül 2025’te yaşananlar, siyasi gerilimler ile dijital iletişim alanındaki kısıtlamalar arasındaki ilişkiyi bir kez daha gözler önüne serdi. Netblocks’un verileriyle doğrulanan erişim sorunları, şeffaflık ve yasal dayanak konusundaki soru işaretleriyle birlikte ele alındı. Teknik bir müdahale olan bant daraltmanın, iletişim hakkı, ekonomik faaliyetler ve ülke itibarı üzerinde geniş kapsamlı sonuçları olabileceği görülüyor. Bu tür uygulamaların, ancak yargı denetiminde, şeffaf ve hukukun üstünlüğü ilkelerine bağlı kalınarak yapılması, demokratik toplumlardaki temel bir gerekliliktir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Soru: Netblocks nedir ve verileri nasıl toplar?
Cevap: Netblocks, küresel çapta internet özgürlüğünü izleyen bağımsız bir sivil toplum kuruluşudur. İnternet kesintilerini, erişim engellemelerini ve siber saldırıları izler. Verilerini, dünya genelindeki çeşitli ağlardan topladığı gerçek zamanlı trafik verilerini analiz ederek oluşturur ve raporlar.

Soru: Bant daraltma (throttling) tam olarak nedir?
Cevap: Bant daraltma, internet servis sağlayıcılarının belirli çevrimiçi hizmetlere, uygulamalara veya web sitelerine ayrılan bant genişliğini kasıtlı olarak kısıtlaması işlemidir. Bu, ilgili servislerin aşırı yavaşlamasına veya pratikte kullanılamaz hale gelmesine neden olur, ancak genel internet erişimi devam eder.

Soru: Türkiye’de bir sosyal medya platformuna erişimi kısıtlama yetkisi kime aittir?
Cevap: 5651 sayılı Kanun’a göre, erişim engelleme kararı ancak bir mahkeme kararı ile veya kanunun doğrudan yetki verdiği durumlarda Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) tarafından verilebilir.

Soru: Erişim kısıtlamaları ekonomiyi nasıl etkiler?
Cevap: Sosyal medya platformları birçok küçük işletme ve girişimci için hayati öneme sahip pazarlama, satış ve iletişim kanallarıdır. Erişim sorunları, bu işletmelerin faaliyetlerini aksatarak doğrudan gelir kaybına neden olabilir. Ayrıca, ülkenin dijital altyapı istikrarına dair olumsuz bir algı yaratarak uluslararası yatırımları etkileyebilir.

Soru: Kullanıcılar erişim kısıtlamalarını aşmak için ne yapabilir?
Cevap: Kullanıcılar, VPN (Sanal Özel Ağ) gibi araçları kullanarak engellemeleri aşmaya çalışabilir. Ancak, bu yöntemlerin yasal çerçevesi ülkeden ülkeye değişiklik gösterir ve her zaman güvenilir veya etkili olmayabilir. VPN kullanımının kendisi de bazı durumlarda kısıtlanabilmektedir.