Sosyal Medya Erişiminde Kısıtlama Süreci

Türkiye’de Yaşanan Sosyal Medya Erişim Kısıtlaması ve NetBlocks Raporu

7 Eylül 2025 tarihinde, CHP İstanbul İl Başkanlığı binasına düzenlenen polis ablukasının hemen ardından, Türkiye genelinde sosyal medya platformlarına erişimde geniş çaplı kısıtlamalar yaşandı. Küresel internet izleme kuruluşu NetBlocks, olayı takip eden saatlerde X, YouTube, Instagram, Facebook, TikTok ve WhatsApp gibi popüler çevrimiçi platformlara erişimin Türkiye’deki birden fazla internet servis sağlayıcısında kısıtlandığını doğruladı. Bu gelişme, bir kez daha [sosyal medya erişim kısıtlaması](https://www.medihaber.net/?s=sosyal medya erişim kısıtlaması) uygulamalarını gündeme getirdi.

NetBlocks Verileri Işığında Teknik Durum

NetBlocks, internet kesintilerini ve siber saldırıları izleyen bağımsız bir kuruluştur. Kuruluşun paylaştığı gerçek zamanlı verilere göre, kısıtlama birden fazla ağ operatöründe ve farklı yoğunluklarda uygulandı. Rapor, erişim engellemelerinde sıklıkla başvurulan bir yöntem olan “bant daraltma” (bandwidth throttling) işleminin izlerini taşıdığını ortaya koydu. Bu yöntemde, platformlara erişim tamamen kesilmez ancak bağlantı hızı, kullanımı pratik olarak imkansız hale getirecek seviyelere düşürülür.

Kısıtlamaların, İstanbul’da devam eden polis operasyonu ile aynı zamana denk gelmesi dikkat çekti. NetBlocks, bu tür olayların tipik olarak bir içerik veya platform yasaklamasından ziyade, iletişim kanallarını kontrol altına alma amacı taşıyabileceğine dair analizler yayınladı.

Siyasi Tepkiler ve Meclisteki Yansımaları

CHP İstanbul Milletvekili Ali Gökçek, sosyal medya platformlarına erişimde yaşanan aksaklıklara dair Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu’na yazılı bir soru önergesi verdi. Gökçek, önergesinde, söz konusu [sosyal medya erişim kısıtlaması](https://www.medihaber.net/?s=sosyal medya erişim kısıtlaması) uygulamasının hangi kurum veya kuruluş tarafından gerçekleştirildiğini sordu. Ayrıca, böyle bir uygulamaya ilişkin herhangi bir mahkeme karının bulunup bulunmadığını ve yaşanan teknik sorunların ne zaman çözüleceğini resmi olarak talep etti.

Bu soru önergesi, olağanüstü haller dışında, iletişimin engellenmesine ilişkin kararların yargı denetimi dışında alınıp alınamayacağına dair hukuki tartışmaları da beraberinde getirdi. Uygulamanın hukuki dayanağının ne olduğu, yetkili makamlarca henüz kamuoyuna açıklanmadı.

Kullanıcı Deneyimleri ve Platform Bazlı Erişim Sorunları

Kısıtlama süreci boyunca kullanıcılar farklı platformlarda değişik deneyimler yaşadı. İlk aşamada, görüntülü içerik platformları olan YouTube, Instagram ve TikTok’a erişimde ciddi zorluklar rapor edildi. Ardından, meta platformları olan Facebook, WhatsApp ve Threads’te de bağlantı sorunları yaşanmaya başlandı.

Özellikle anlık mesajlaşma uygulamaları WhatsApp ve Telegram’da, bazı operatörler üzerinden güvenilir bağlantı kurmanın mümkün olmadığı bildirildi. Bu durum, yalnızca sosyal medya kullanımını değil, günlük iletişimi ve iş sürekliliğini de etkileyen bir boyuta ulaştı. Kullanıcılar, alternatif iletişim yöntemleri ve VPN (Sanal Özel Ağ) kullanımı gibi çözümlere yöneldi.

Bant Daraltma ve İnternet Sansüründeki Teknik Yöntemler

İnternet erişimini kısıtlamak için dünya genelinde çeşitli teknik yöntemler kullanılır. Tam erişim engeli (IP bloklama), DNS manipülasyonu ve bant daraltma bu yöntemlerin başında gelir. Bant daraltma, sansürün daha az görünür bir formu olarak değerlendirilir. İlgili sunuculara yapılan isteklerin yavaşlatılması prensibiyle çalışır; bu da sayfaların çok yavaş açılmasına veya hiç açılmamasına neden olur.

Bu yöntem, tam bir kesinti olmadığı için resmi olarak “erişim engeli” olarak tanımlanmayı zorlaştırır. Ancak sonuç itibarıyla, kullanıcıyı hedeflenen platforma erişemez hale getirir. Teknik altyapı, genellikle Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) üzerinden yönetilen derinlemesine paket denetimi (DPI – Deep Packet Inspection) cihazları aracılığıyla uygulanır.

Uluslararası Standartlar ve Dijital Haklar

Uluslararası kuruluşlar ve insan hakları örgütleri, internet erişimini temel bir hak olarak değerlendirir. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi, 2016 yılında kabul ettiği bir kararla, internet erişimini ifade özgürlüğünün ayrılmaz bir parçası ilan etmiş ve devletleri keyfi kesintilerden kaçınmaya çağırmıştır. Benzer şekilde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de internete müdahaleleri, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 19. maddesi kapsamında değerlendirmektedir.

Türkiye’de yaşanan bu tarz [sosyal medya erişim kısıtlaması](https://www.medihaber.net/?s=sosyal medya erişim kısıtlaması) olayları, dijital haklar ve ifade özgürlüğü bağlamında uluslararası gözlemciler ve sivil toplum kuruluşları tarafından yakından takip edilmektedir. Uygulamanın hukuki çerçevesi, süresi ve orantılılığı, bu değerlendirmelerin ana parametrelerini oluşturur.

Türkiye’deki internet altyapısı ve dijital haklar konusu, bu son olayla bir kez daha gündemin merkezine yerleşmiştir. Teknik bir müdahale olarak başlayan süreç, hukuki, siyasi ve toplumsal boyutlarıyla derinlemesine bir inceleme ve tartışma gerektirmektedir. Yaşananlar, dijital iletişimin modern toplumdaki hayati rolünü ve bu erişimin kısıtlanmasının etkilerini anlamak açısından önemli bir örnek teşkil etmektedir. Gelecekte benzer durumlarda şeffaflık ve hukuki güvence beklentisi, kullanıcılar ve gözlemciler nezdinde ön plana çıkmaya devam edecektir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Sosyal medya erişim kısıtlaması nedir?
Sosyal medya erişim kısıtlaması, yetkili makamlar tarafından belirli sosyal medya platformlarına veya genel olarak bu platformlara erişimin tamamen engellenmesi, yavaşlatılması veya sınırlandırılması uygulamasıdır. Bu, genellikle teknik müdahalelerle (IP bloklama, DNS değiştirme, bant daraltma) gerçekleştirilir.

NetBlocks nedir ve ne iş yapar?
NetBlocks, küresel çapta internet özgürlüğünü izleyen bağımsız ve kâr amacı gütmeyen bir sivil toplum kuruluşudur. İnternet kesintileri, siber saldırılar ve ağ bozulmalarını gerçek zamanlı olarak izler, veri toplar ve kamuoyunu bu konularda bilgilendirir. Çalışmaları, şeffaflığı artırmayı ve dijital hakları savunmayı amaçlar.

Bant daraltma (bandwidth throttling) nasıl çalışır?
Bant daraltma, bir internet servis sağlayıcısının (ISS) veya ağ yöneticisinin belirli bir internet trafiği türünü veya belirli web sitelerine/uygulamalara yapılan erişimi kasıtlı olarak yavaşlatması işlemidir. Bu, kullanıcıların hedeflenen platformları neredeyse kullanılamaz hale gelene kadar yavaş bir hızda kullanmasına veya hiç erişememesine neden olur. Tam bir engellemeden daha az görünür bir yöntemdir.

Türkiye’de sosyal medya erişimini kısıtlama yetkisi kime aittir?
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, erişimin engellenmesine ilişkin usul ve esasları düzenler. Genellikle, erişim engelleme kararlarını mahkemeler veya kanunla belirlenmiş yetkili merciler (TİB) verebilir. Ancak, olağanüstü hallerde farklı yetki mekanizmaları devreye girebilir.

VPN kullanımı bu kısıtlamalardan etkilenir mi?
Evet, etkilenebilir. Yetkili makamlar, sosyal medya kısıtlamalarıyla eş zamanlı olarak VPN servislerine de erişimi engelleyebilir veya yavaşlatabilir. VPN sağlayıcılarının sunucu IP adresleri de engelleme listelerine eklenebilir. Ancak, birçok VPN sağlayıcısı bu engelleri aşmak için sürekli yeni sunucu IP’leri ve teknikler geliştirir.